Innovatie in actie

Op 14 mei laten acht jonge innovatiecoaches zien hoe het basisonderwijsonderwijs van de 21^ste eeuw eruit kan zien. Plaats van handeling is het stafbureau van de Scholengroep Katholiek Onderwijs (SKO) Flevoland/Veluwe in Lelystad. Het publiek bestaat uit een kleine delegatie van bestuurders en wetenschappers. Hun reactie: ‘Ik ben onder de indruk.’

Zo’n jaar of tien geleden deden de eerste ICT-coördinatoren hun intrede in het onderwijs. Hun werkzaamheden concentreerden zich aanvankelijk sec op de techniek. In de jaren erna verlegde hun focus zich gaandeweg meer en meer naar de inhoud van en de visie op onderwijs. Hun takenpakket veranderde mee, de ICT-coördinator werd ‘I-coach’ en nog weer later, zo’n drie jaar geleden, ‘Innovatiecoach’. In opdracht van de SKO leiden zzp’ers Frank van den Oetelaar en Naomi Mertens de laatste jaren innovatiecoaches op. Die komen voort uit de eigen gelederen van de scholengroep, waar ze allemaal ook groepsleerkracht zijn. Van den Oetelaar: “We leren ze om vanuit de innovatievraagstukken van hun school te komen tot een geïntegreerde aanpak waarin wetenschap en technologie een natuurlijke plaats krijgen.”

Geen weggegooid geld

Het coachingstraject wordt mede gefinancierd door het Expertisecentrum Wetenschap & Technologie Noord-Holland/ Flevoland (EWT). Om te laten zien dat die subsidie geen weggegooid geld is, geven Van den Oetelaar en Mertens samen met acht van de door hen gecoachte innovatiecoaches op 14 mei jl. een presentatie van W&T 21st Century Skills zoals die nu op diverse SKO-scholen gestalte krijgt. Aandachtige toeschouwers en -hoorders zijn een half dozijn bestuurders en wetenschappers, onder wie de projectleider van het EWT, Peter Claessen. Die kunnen als introductie kijken naar een film waarin drie innovatiecoaches met hun klas in actie te zien zijn.

Filmpje!

Als eerste zien we meester Ernst van De Klimboom in Dronten, die soepeltjes maar o zo doelgericht taalspelletjes speelt met zijn bovenbouwleerlingen, allen voorzien van een iPad. Apensommetjes bijvoorbeeld. Op het digiboard kan meester Ernst de verrichtingen van zijn leerlingen as they type volgen. Maar er is meer, en daarvoor loopt hij naar de gang, waar een staaltje ‘aquaponics’ te bewonderen is: een symbiose tussen een aquacultuur met waterdieren in een aquarium en een hydrocultuur van weelderige planten. Een zichzelf bedruipende mini-jungle, baanbrekend innovatief – en toch maar mooi van de oude Azteken afgekeken!

Dan is het de beurt aan meester Menno van de Wolderweide in Harderwijk. Die neemt ons met zijn kinderen mee op de ontdekkingtocht die ‘onderzoekend leren’ heet. Eerst dingen verkennen, voelen, ervaren, proeven. Dan: onderzoeksvragen opstellen, proefjes bedenken, uitproberen. En ten slotte: conclusies trekken, die opschrijven. En je resultaten presenteren, bijvoorbeeld op de muurkrant.

‘Kleutermeester’ Youri van de Gabriëlschool in Putten is het sluitstuk van de film. Hij loopt doodgemoedereerd tussen zijn vrolijk door de klas krioelende kroost door. Iedereen is druk bezig met – in de woorden van de aanstekelijk enthousiaste meester zelf – ‘digitaal geletterd’ te worden. Ginds is een groepje met de Beebot in de weer, een robotje in de vorm van een bij. De kinderen laten haar een door hen geprogrammeerde route afleggen. Elders speelt een ander groepje met de Osmo, waarmee ze digitaal tangrams leggen. En overal kleuters die individueel op tablets in de weer zijn met reken- en taalspelletjes. Youri kan het niet genoeg herhalen, en daarom doet hij het een keer of zes: ‘Digitale geletterdheid? Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen!’

Alle hoeken van de zaal

Vervolgens krijgen de gasten alle hoeken van het Lelystadse presentatielokaal te zien, letterlijk dan. Er is een hoek waarin Mertens en Van den Oetelaar uitleg geven over de opzet van het coachingsproces. In de andere hoeken staan ‘stamtafels’ opgesteld waar de innovatiecoaches materialen en methodes showen. De ‘stamgasten’ kunnen vragen stellen en in gesprek gaan met de acht, wat ook volop gebeurt.

Er is een hoek waarin meester Ernst – nu in levende lijve – de technologie achter de aquaponics uit de doeken doet. Kleutermeester Youri is er ook zelf, en geeft college over de toepassingen van de educatieve iPad Osmo, niet te verwarren met de houtbewerkingswax en -olie van dezelfde merknaam. In een andere hoek geeft meester Guus van de Alfons Ariëns in Harderwijk inzicht in de toepassingen van de Bluebot, nauw verwant aan de Beebot. Hoe kun je daar zelf een game mee bedenken? Ontwerp die game, gebruik je fantasie, test de game uit en battle vervolgens met andere kinderen in de klas. Die vormen een jury en beoordelen je game. Klinkt ingewikkeld? Niet voor meester Guus, die dit geregeld met zijn leerlingen doet.

In weer een andere hoek borduurt juf Jorieke van de St. Franciscus in Nunspeet voort op het thema ‘WO’: wetenschappelijk onderzoek, waar in het filmpje ook al sprake van was. Kom via algoritmes tot een valide onderzoeksvraag, stel een hypothese op, bedenk wat je nodig hebt om tot een antwoord op de vraag te komen, presenteer je resultaten en vergeet niet je succes te vieren! In haar klas doen kinderen op die manier drie weken lang eigen onderzoek, waarna ze de drie weken erop opdrachten van de juf uitvoeren aan de hand van een leerarrangement. Aldus alterneren ze in Nunspeet het schooljaar door.

Perfect aan bod

Het gebodene kan de goedkeuring van de gasten meer dan wegdragen. Bart Groeneveld, van het Wetenschapsknooppunt van de UvA waar hij professionaliseringstrajecten voor leerkrachten begeleidt, is net bij de hoek van meester Guus geweest: “Wat ik heel mooi vind, is dat álle leerlingen van een klas erbij betrokken zijn, ze worden allemaal in de stand gezet: ik ga iets ontwerpen! Er is een programma van eisen, het is helder wat de randvoorwaarden zijn, er is een duidelijk eindproduct, en er is nagedacht over hoe het getest wordt. Alle elementen van onderzoekend leren komen perfect aan bod!”

Bert Bredeweg, lector didactiek van de bètavakken aan de Hogeschool van Amsterdam, is al even lovend: “Ik ben erg onder de indruk. Leuke voorbeelden en ideeën. En dat kleuters zo digitaal ‘bestormd’ worden, dat had ik nog nooit eerder meegemaakt!”

Download hier het verslag.