Column Edith Louman: Lentegroen

Het voorjaar is begonnen. Al wekenlang verandert er van alles en ik volg het met grote vreugde. Bomen en struiken beginnen uit te lopen. Ik heb de eerste frisgroene blaadjes al gezien. Wat zijn ze zacht! En als je goed kijkt zie je dat de blaadjes enigszins doorzichtig zijn. De blaadjes zijn nog niet klaar, ze zijn in de maak: er wordt nog meer cellulose en bladgroen aangemaakt. Naarmate er meer bladgroenkorrels in het blad zitten wordt de kleur donkerder. Dus nu nog even genieten van het lichte lentegroen.

Er is nog meer te zien aan de takken! Al die knoppen, die lekker dik geworden zijn. De bekende kastanjetak, natuurlijk met zijn kleverige knoppen. En kent u de sierlijke knoppen van de Beuk, de woeste zwarte knoppen van de Es, of de paarse knoppen van de Els?  De katjes vallen me het meeste op. Ze hangen er al enige tijd en geven wat vulling aan de verder nog kale bomen. Het maakt me echt gelukkig om de katjes weer te zien. Het gaat weer beginnen! Het zijn langwerpige, hangende, wiegende, friemelige ‘dingen’. Wat zijn het eigenlijk? Het zijn mannelijke bloemen, van de hazelaar, populier, els en wilg. Veel kleine bloemetjes met meeldraden. Het stuifmeel wordt door de wind verspreid. Handig dat er nog geen bladeren zijn, zo heeft de wind vrij spel. Vorige week met het slechte weer lagen er veel op de grond, er af gewaaid. Ik neem graag een handvol mee de klas in en vraag aan de studenten ‘Hé kijk eens, wat vind ik nu! Kijk eens goed, wat zie je?’, en ‘Weet je wat dit is?’ Sommigen weten het, anderen hebben geen idee! ‘Het zijn katjes; pak er een loupe bij en kijk eens goed! Zie je het gele stuifmeel?’

Ik heb een vaas in de klas neergezet met een aantal takken erin, met katjes en knoppen. En er een zoekkaart Boomknoppen naast gelegd. En nu maar wachten tot ze uitlopen, hoe verandert de tak, wat komt er uit de knop? Het is voor kinderen een grote verrassing als er bladeren uitkomen. En soms zelfs bloemen, de bloesem. Vooral de bladeren en bloemen aan een kastanjetak zijn spectaculair. Ja, dat komt allemaal uit de ene knop, die al in het voorafgaande jaar is gevormd.

En dan de voorjaarsbloeiers natuurlijk. Al enige tijd bloeien ze in mijn tuin. De gele Winteraconieten zijn de eerste. Daarna volgen Sneeuwklokjes, Blauwe druifjes, Krokussen en sinds kort ook de kleine prachtige blauwe wilde Hyacinten. Deze bloemen kunnen al zo vroeg in het voorjaar bloeien dankzij de bolletjes of knolletjes waar ze uitkomen. Die bevatten reservevoedsel. Wist u dat de jonge plantjes in de bol ontstaan? Maar waar zitten ze dan? En hoe zit dat dan met knollen? Gaat dat net als met bollen?

Een tijd geleden keek ik mee met juf Monique in groep 3 van de Benedictusschool in Heiloo. Zij had alle kinderen gevraagd om een bakje voorjaarsbloeiers mee te nemen. Alles stond op een grote tafel en de klas zat er  in een kring om heen. Het was een prachtig gezicht. De kinderen vertelden over alles wat ze zagen, de verschillende bloemen, de kleuren, de namen die sommigen kenden. Daarna gingen de kinderen op onderzoek uit. Ze kozen allemaal een plantje en hebben goed gekeken naar de verschillende onderdelen. ‘Hoe zit de hele plant in elkaar, wat zit er allemaal aan vast?’, ‘Hé,  onderaan zit een bol, daar komt de plant uit, hoe ziet dat er dan van binnen uit?’ We stimuleerden de kinderen om zelf te exploreren, te ontdekken en daarbij meerdere zintuigen te gebruiken. Zo stimuleer je een onderzoekende houding. Natuurlijk werd het rommelig, maar met een grote bezem was het ook zo weer opgeruimd.

Ook keek ik mee in groep 4 van de Paulusschool in Castricum met juf Hennie. In deze les gingen de kinderen onderzoeken wat er ín een bol zit. De kinderen kregen in tweetallen een ui en een mesje, ook waren pincets en loupes beschikbaar. Eerst de binnenkant goed bekijken en daarna verder exploreren. Sommigen waren geïnteresseerd in de rokken van de ui, anderen gefascineerd door de dunne vliesjes die er af gepeuterd konden worden met het pincet. Belangrijk om de kinderen de tijd te geven. En er voor te zorgen dat ze hun bevindingen vastleggen bijvoorbeeld door het zo natuurgetrouw mogelijk na te tekenen. Met een beetje geluk en zeker bij oude uien is de nieuwe plant in aanleg te zien. Laat de kinderen voelen hoe zacht die ui al is. Dat komt omdat het voedsel uit de ‘moederui’ al een beetje op gebruikt is door het nieuwe plantje.

Kijkt u voor uitgewerkte lessen op de site van het Amsterdams natuur- en milieu-educatiecentrum.

En nu beginnen ook de bollenvelden te kleuren. Hoog tijd voor onderzoek aan bollen en knollen. U kunt inspiratie opdoen tijdens het W&T café op aanstaande vrijdag 31 maart. Er zijn allerlei workshops over lessen met bollen en knollen, er is lekker eten en volop gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan. Bekijkt u hier het programma. Inschrijven kan op deze pagina. 

Edith Louman