Paper Art

Herfstvakantie, tijd voor museumbezoek. Ook daar zijn vaak voorbeelden te vinden van Wetenschap & Technologie. Deze keer ga ik naar de tentoonstelling Paper Art in het CODA Museum in Apeldoorn. Ik werk zelf al lang bij mijn techniekactiviteiten met papier. Het materiaal is op elke school voor handen, in grote hoeveelheden, en je kunt er veel verschillende dingen mee doen. Dat is ook het uitgangspunt van de tentoonstelling. ‘Papier en karton zijn relatief eenvoudige en naar verhouding goedkope materialen, die in combinatie met traditionele en moderne technieken veel mogelijkheden bieden’. En ‘Papier is een fantastisch materiaal dat kunstenaars en ontwerpers al eeuwenlang inspireert tot het creëren van indrukwekkende kunstwerken. De structuur, textuur, de uiteenlopende eigenschappen en de eindeloze mogelijkheden van papier verwonderen en inspireren’ lees ik op de website. Ik verheug me er op!

Op de tentoonstelling is werk van 36 kunstenaars uit de hele wereld te zien. Het zijn installaties, ruimtelijk werk en sieraden. Het werk varieert van groot tot klein, van grof tot heel verfijnd. Sommige werken zijn zo fascinerend. Ik sta er met mijn neus bovenop en probeer te ontdekken hoe het in elkaar zit, hoe het gemaakt is. Geregeld hoor ik de verzuchting ‘Wat een geduld’, ‘Wat een monnikenwerk’. Wat opvalt is dat het stuk voor stuk precieze werkstukken zijn. De kunstenaars zijn vakmensen die goed weten hoe ze het materiaal moeten verwerken. ‘Hoe maak je de vormen er in? Hoe maak je het stevig? Hoe verbind je het?’ De kunstwerken zijn gemaakt van allerlei soorten papier en karton, onder andere heel fijn papier van de moerbeiboom, aquarelpapier, golfkarton, papiergeld en tweedehands papier. De kunstenaars zijn de mogelijkheden van het materiaal voortdurend aan het testen en beproeven. Het is echt een combinatie tussen vakmanschap en kunst. Wat heeft dat met wetenschap en techniek te maken vraagt u zich misschien af? Het onderzoeken van het materiaal, het bedenken van een ontwerp, het maken, testen en verbeteren, dát is technologie, zó werken ontwerpers.

Een ander voordeel van het werken met papier is het feit dat de kennis over constructies, de principes van stevigheid en verbinding niet moeilijk zijn. Hierdoor kunt u op eenvoudige wijze werken aan andere leerdoelen, zoals het leren kennen van de ontwerpcyclus, het ontwikkelen van ontwerpvaardigheden van de leerlingen, en van houdingsaspecten, zoals creativiteit en oplossingsgerichtheid.

En dan nu een paar voorbeelden, ook bruikbaar op school. Er zijn meerdere kunstenaars die driedimensionale taferelen maken. In het werk van de Franse kunstenaar Vantours is goed te zien hoe zij dit doet. Zij bouwt haar werken op uit meerdere lagen gekleurd papier waardoor het een ‘levendige’ diepte krijgt. Het werk is heel kleurrijk en spreekt de kinderen vast aan. Er zijn kunstenaars die voorwerpen namaken. Zoals Chris Gilmour met een levensechte kartonnen Harley Davidson. Het spreekt mij niet aan, maar ik vind het wel knap gemaakt. Eén van de wonderlijkste kunstwerken is gemaakt door Li Hongbo. Hij maakt beelden van harmonicapapier; ze lijken net echt totdat je ziet dat ze helemaal uitgetrokken kunnen worden. Hóe maakt hij dat? Zijn beelden zijn gemaakt van duizenden lagen papier, die op bepaalde plaatsten aan elkaar zijn gelijmd. Li Hongbo vertelt dat hij geïnspireerd is door de Chinese lampions van vroeger, en dat hij de komende twee jaar door wil gaan met het onderzoeken van de mogelijkheden van papier. Fantastisch om dat aan kinderen mee te geven!

En dan de sieraden. De Duitse kunstenaar Bielander maakt armbanden van witgoud en zilver op basis van prototypes, die hij van karton maakt. In de sieraden die hij uiteindelijk maakt is de structuur van het karton nog heel duidelijk terug te zien. Het is mijn smaak niet, maar het is wel een prima voorbeeld van ontwerpen met karton. De halssieraden van de Japanse Ogura vind ik wel heel mooi. Ze zijn gemaakt van soepel golfkarton en in mooie kleuren geverfd. Die zou ik best willen dragen.

Het is ook uitdagend voor kinderen. Zij kunnen zelf op vergelijkbare wijze met papier en karton aan de slag. En dan gaat het erom dat de kinderen zelf een ontwerp bedenken en proberen te maken. Prototypes maken, aanpassen, bijstellen, verbeteren. Ook dit is een mooi voorbeeld van de verbinding tussen kunst en wetenschap en techniek, techniek in dit geval. Zoals u weet, is dat een van de nieuwe uitgangspunten van het leerplan voor wetenschap en technologie op de basisschool.
De tentoonstelling is net afgelopen maar kijk op de website van het CODA en houd de volgende editie in de gaten. De moeite waard!

Bekijk hoe Gilmour en Li Hongbo te werk gaan. De films van Li Hongbo zijn een hit op internet. Leuk om te gebruiken als startactiviteit.

Edith Louman, Hogeschool iPabo