Fruitdag
De huishoek, bron voor allerlei onderzoekende activiteiten. De eerstejaarsstudenten van de iPabo lopen momenteel stage bij de kleuters. In mijn lessen Natuur en techniek probeer ik de studenten te laten zien dat er veel onderzoeksmogelijkheden liggen in het spel van de kinderen en dat je daar op een slimme manier voorzetjes voor kunt geven. Wat kunnen we bijvoorbeeld aantreffen in de huishoek? Spiegels , een zaklamp, een afwasbak, limonadesiroop en andere vloeistoffen. Stuk voor stuk voorwerpen waar wel wat aan of liever gezegd mee te ontdekken valt.
En denk eens aan planten en bloemen in en om het huis. Bollen, bloemen of zaadjes, díe kunnen we wel eens gaan onderzoeken. ‘En hoe kunnen we bolletjes of zaadjes het beste planten of zaaien?’ Natuurlijk worden de bakjes met aarde in de klas neergezet en volgen de kinderen de veranderingen in de loop van een paar weken. ‘Hoe zien de nieuwe plantjes er uit?, Hoe snel groeien ze?, Hoe kunnen we meten hoe groot ze worden?’ Allemaal vragen die kinderen uitnodigen om te onderzoeken en zelf na te denken.
En nog een andere invalshoek: denk eens aan het eten dat in de huishoek te vinden is. Dat kan van alles zijn. Dit jaar heb ik opeens veel studenten die met fruit aan de slag gaan. Een deeltijdstudente heeft een onderzoeksactiviteit met fruit gefilmd en laat dit aan de rest van de groep zien. Ik ben verrast dat deze eerstejaarsstudent al zo’n open, rijke activiteit durft te geven. Zij doet het in de kleine kring en heeft een aantal vruchten midden op tafel gelegd. De kinderen mogen eerst op eigen initiatief de vruchten verkennen. Zelf een vrucht pakken, voelen, ruiken, bekijken. Aan elkaar laten zien. Ze zijn enthousiast en betrokken. Dan gaan de kinderen onderzoeken of de vruchten ook pitten hebben. Voorzichtig mogen zij met een mesje de binnenkant van de vruchten onderzoeken.
De studente vond het een mooi moment toen een van de kinderen constateerde: ‘ Hé, deze pit moet groter zijn want mijn mesje kan hier niet verder en hier niet verder!’ Dat ging over een mango, dan begrijpt U wel wat het kind bedoelt. Ook een aantal voltijdstudenten heeft een onderzoeksactiviteit met fruit uitgevoerd. ‘De kinderen hebben elke woensdag gruitdag, dit houdt in dat ze groente en fruit meenemen als tussendoortje. Het leek mij nu leuk om de kinderen iets meer te leren en met de kinderen meer te gaan ontdekken over dit fruit.’ Eén van de studenten begint de activiteit als volgt: zij heeft het fruit in een mand gezet met een doek erover heen. Zij heeft vier plaatjes van voorwerpen die onder de doek zouden kunnen liggen. De kinderen moeten op basis van de vormen proberen te bedenken wat er onder ligt. Daarvoor moeten de kinderen goed kijken en vergelijken en logisch nadenken. En daarna: aan de slag. Studenten hebben operationele vragen voorbereid, die de kinderen helpen om te onderzoeken. ‘Hoe ziet het eruit?, Hoe hard is het?, Is het allemaal even hard?, Hoe voelt de …?, Voelt al het fruit hetzelfde?, En als we de schil eraf halen, hoe voelt het dán?, Hoe ziet de binnenkant eruit?, Zitten er pitjes in?’
En natuurlijk hoort proeven ook bij onderzoek doen. Mmmm, dat is een hele gebeurtenis! De studente vond het bijzonder dat sommige kinderen bepaalde vruchten anders vonden smaken dan ze verwacht hadden. Eigenlijk verbaasde zij zich over de kracht van het zelf ervaren, het zelf ontdekken.
Ik vind het mooi om te zien dat de studenten zo enthousiast zijn over de activiteit. Goed dat ze ervaren hebben dat onderzoeken ook klein kan met eenvoudige materialen. En wat het oplevert!
In de eerste plaats betrokken kinderen die actief aan het leren zijn. Het gaat natuurlijk niet alleen om kennis over het fruit maar ook het ontwikkelen van de nieuwsgierigheid en een onderzoekende houding. En om het ontwikkelen van bepaalde onderzoeksvaardigheden, zoals zorgvuldig waarnemen en voorzichtig het materiaal en een mesje hanteren. En als we breder kijken naar de ontwikkeling van kinderen komen er heel wat sleutelervaringen aan bod bij deze activiteiten: vormen van classificatie, creatieve representatie, taal en ontluikende geletterdheid, initiatief en sociale relaties.
Kijk hier als u meer wilt weten over de benadering van onderwijs aan jonge kinderen op de iPabo. De sleutelervaringen kunt u vinden via het programma Kaleidoscoop.
Edith Louman