‘Ik houd van dit soort dingen’

Wat me vooral opvalt is de vanzelfsprekendheid waarmee de kinderen nadenken. Dat ze uit zichzelf nadenken en beredeneren hoe het vliegertje vliegt en hoe zij het kunnen verbeteren. In de meeste W&T-lessen moet de leerkracht alle zeilen bijzetten om er voor te zorgen dat er niet alleen hands on maar ook minds on geleerd wordt. Zo niet deze keer. Ik ben in groep 8 van basisschool De Poseidon in Amsterdam. Het is een groep met voltijds basisonderwijs voor hoogbegaafde kinderen. Ik kijk mee als meester Aiko met een groepje van 6 kinderen een uitdager van de maand uitprobeert. Dit is een pilotles voor een project van School aan Zet. We maken gebruik van een bestaande activiteit van Slimme Handen: ‘Het maken van een vliegertje van een A4-tje, een plakbandje en een stuk touw. Zo gepiept! Maar het ding goed laten vliegen, dat is een heel ander verhaal. Daarvoor moet je goed kijken, uitproberen en slimme oplossingen bedenken!’ Een vlieger maken in twee rondes dus: eerst namaken, dan verbeteren. Eerst maar eens kijken of de activiteit geschikt is voor (hoog)begaafde kinderen. Er zijn drie duo’s, twee jongensgroepjes en een meisjesgroepje. Meester Aiko geeft de opdracht top-down. ‘Jongens we gaan een vlieger maken. Hier is de opdracht . Ga je gang’. De kinderen lezen de opdracht en gaan aan de slag. Sommigen hebben een duwtje in de rug nodig. Op tafel staat een bak met materialen. Alhoewel het ontwerp vaststaat, brengen de groepjes toch meteen wat veranderingen aan; een groepje maakt het touw veel langer, een ander groepje maakt een klosje (van een pen) om het touw om heen te wikkelen.

Aiko laat de kinderen voorspellen of hun vlieger zal werken en waar dat door komt. De kinderen hebben daar wel een idee over. Dan is het tijd om de vlieger uit te proberen: naar buiten dus. De kinderen ontdekken dat de vlieger nog niet zo goed werkt. Ze krijgen hem niet omhoog en hij zakt naar de grond. Ze reageren daar verschillend op. Sommige kinderen zijn oplossingsgericht, anderen zijn wat afwachtender. Amelie lukt het als eerste. ‘We begonnen te rennen. En ik dacht als Lot het touw in haar handen houdt dan is het touw te kort en dan remt ie af, dus dacht ik, ik neem ‘m zelf in mijn handen en dan ren ik ermee. En hij ging eerst een beetje onder en daarna steeds hoger’.

De meiden zijn enthousiast. Ook de andere groepjes lukt het nu en de kinderen zijn opgewonden. Buiten op de stoep komen de eerste verbeteringen al ter sprake. Misschien kunnen we iets grotere vleugels maken. ‘Ja’, reageert een ander: ‘Als je hieronder met nog twee A4-tjes, als je nog 1 A4-tje hebt en dat plak je weer dicht en dan komt er extra veel lucht doorheen’. Ik vraag of het gewicht nog uitmaakt, en ja dat maakt uit, dat maakt ‘m zwaarder. Kristoff heeft nog een ander idee: ‘Kijk eerst is het hier open, als we dat nou dichtplakken, misschien houdt ie de lucht dan binnen.’ Een van de anderen: ‘Nee dat remt ‘m af’. Toch zit Kristoff op een spoor. Maar wederom reageert één van de anderen meteen: ‘Nee hij gaat andersom’. Mooi om die onderlinge interactie te zien. Als we terug lopen, zegt Liselot tegen me: ‘Ik houd van dit soort dingen. Over de natuur enzo. Ik ben er in geïnteresseerd’.

In de klas bespreekt Aiko de resultaten met de leerlingen. Iedereen reageert, de kinderen denken na en hebben ideeën over verklaringen. Aan het eind van de les zegt Aiko: ‘Ga nadenken over verbeteringen, zoek informatie op’. Kristoff reageert meteen ‘Ik weet nu al verbeteringen’. Aiko evalueert de les: ‘Wat vonden jullie ervan?’ Alle leerlingen zijn positief. ‘Leuk dat het wat anders is, niet uit een boek’. Liselot en Kristoff blijven na afloop als de school al uitgaat nog even napraten met Aiko over hoe zij de vlieger kunnen verbeteren. En dat gebeurt in de volgende les. De kinderen bedenken variaties in de vorm, in het materiaal (rietjes, ander papier), in de snelheid (op de fiets). En deze keer twee verwijzingen.

Op de site van School aan Zet kunt u meer informatie vinden over de ‘Uitdager van de maand’. Met de ‘Uitdager van de maand’ wordt ingezet op structureel verrijkingsonderwijs binnen de groep, begeleid door de eigen leerkracht. Alle materialen zijn gratis te downloaden. En kijkt u vooral ook op de site van Slimme Handen. Hier vindt u nog veel meer onverwachte laagdrempelige activiteiten met huis- , tuin- en keukenmateriaal.

Edith Louman,
hogeschool iPabo
e.louman@ipabo.nl