In levende lijve

Van de week heb ik hem in levende lijve gezien: astronaut André Kuipers. We liepen elkaar tegen het lijf in een gangetje van museum Corpus tijdens de manifestatie Techno?Logisch! Even later zit ik bij de presentatie over zijn ruimtereis, over de voorbereidingen en over alle jaren die daaraan vooraf gingen. Ik moet lachen om zijn jeugdfoto’s en het verhaal dat hij erbij vertelt. Ik ben gefascineerd door de foto’s in het International Space Station van allerlei oplossingen voor het omgaan met gewichtloosheid. Het voedsel bijvoorbeeld dat altijd ‘iets weg heeft van kattenvoer’ (zacht en plakkerig). En door de fantastische foto’s van planeet aarde, genomen vanuit de ruimte. André Kuipers is ambassadeur van het Techniekpact en heeft een verhaal te vertellen. Hij laat zien dat er allerlei soorten techniek nodig zijn voor de ruimtevaart. Ruimtevaarttechnologie natuurlijk maar ook technologie voor bijvoorbeeld de energievoorziening, speciale kleding en voedsel. En voor de recycling van vocht. Alle urine wordt opgevangen en omgevormd tot drinken. ‘Dus je drinkt je eigen plas ………(stilte) ……… of die van een ander’.

Kuipers vertelt ook over de wetenschappelijke experimenten waar hij bij betrokken is, onder andere gericht op de werking van het menselijk lichaam. De boodschap is: we hebben wetenschap en technologie nodig. Niet alleen in de ruimtevaart maar ook in het ‘gewone’ leven, waar veel van de uitvindingen en ontdekkingen worden toegepast. Kuipers begint zijn verhaal met beelden uit zijn jeugd. Hij was als klein jongetje al gegrepen door de ruimtevaart. Drie science fiction boekjes zetten hem op het spoor. Toen wist hij, dat wil ik ook. Hij laat foto’s zien die hem vroeger fascineerden, van de eerste maanlandingen en van een astronaut die probeert zwevende smarties te eten. Het is mooi om te zien hoe hij zich heeft laten leiden door zijn eigen nieuwsgierigheid en verwondering. Het is bekend, kinderen in de basisschoolleeftijd hebben nog die gevoeligheid voor techniek en andere wonderlijke zaken. Daarom is het belangrijk om kinderen op de basisschool in aanraking te brengen met uitdagende onderzoeks- en technieklessen. Wie weet zit de astronaut van de toekomst wel bij u in de klas!

In het Techniekpact is vastgelegd dat wetenschap & technologie in 2020 geïmplementeerd moet zijn op alle Nederlandse basisscholen. Het belangrijkste doel is de leerlingen toe te rusten voor de toekomst, door een onderzoekende en kritische houding te ontwikkelen en te bevorderen dat kinderen leren denken over oplossingen. Ook de pabo’s moeten aan de bak, in 2015 moet wetenschap & technologie op de pabo’s zijn geïmplementeerd. Uit recent onderzoek blijkt dat zowel basisscholen als pabo-studenten positief staan tegenover onderzoekend en ontwerpend leren, de gangbare aanpak van wetenschap- en technologieonderwijs. Dat gaat de goede kant op dus. Er zijn echter ook knelpunten. Eén daarvan is de praktijk zelf. Studenten zien zelden echte onderzoeks- of technieklessen op hun stagescholen. Zo ontstaat bij hen het beeld dat het in de praktijk niet belangrijk wordt gevonden. Hoe moet dat bij studenten de urgentie oproepen om voor wetenschap & techniek te kiezen, om zich erin te specialiseren en er goed in te worden?

Laten we vooruit kijken! Als we in 2020 werkelijk goed wetenschap – en technologieonderwijs willen geven, moeten we nú het goede voorbeeld geven. Zodat studenten én leerlingen in levende lijve onderzoeks- en technieklessen kunnen ervaren. We keren nog even terug naar de ruimtevaart maar dan vanuit Canada. Tijdens de ruimtereis van astronaut Chris Hadfield (in 2013) heeft de Canadese ruimtevaartorganisatie een wedstrijd georganiseerd: de Canadian Science Challenge. Jongeren tot 19 jaar werden uitgenodigd om hun eigen ‘science experiment’ te ontwerpen, waarbij alleen gebruik gemaakt mocht worden van voorwerpen die al in het ruimtestation aanwezig zijn.

De wedstrijd is een mooi voorbeeld van de creativiteit en de vaardigheid van jonge mensen om vragen te stellen en experimenten te bedenken. Alhoewel de winnaars ouder zijn, is meer dan de helft van de inzendingen uit de top 10 afkomstig van kinderen uit de bovenbouw van het primair onderwijs. Het winnende experiment gaat over wat er gebeurt als je een nat doekje uitwringt in een situatie zonder zwaartekracht. Ik bekijk de filmclip van het experiment en vind het een geslaagd onderzoek. Het resultaat verrast me. Wat denkt u, wat zal er met het vocht gebeuren? Kijkt u zelf maar: een doekje uitwringen in space

http://www.youtube.com/watch?v=0HZRNw8lNpA

En als u de kans krijgt om André Kuipers te horen spreken, grijp ‘m.

Edith Louman,
hogeschool iPabo
e.louman@ipabo.nl