‘Misschien doet ie het alleen in het donker’

Sint Maarten op komst, een mooie aanleiding voor een paar onderzoekjes. Over licht, over materiaal waar licht fel of juist zwak door heen kan schijnen, hoe licht van kleur verandert door gekleurd papier én hoe een lichtje branden kan. Ook kleuters kunnen dat! Ik kijk mee met een mooie onderzoeksles van juf Claudia op de Paulusschool in Castricum. We starten in de grote kring. Claudia pakt een lampion en hangt ‘m aan de houder met het lampje. Doet ie het? Neeee. De kinderen hebben meteen een oplossing: er moeten batterijen in. Ja dát weten ze wel, maar hoe zit de lampionhouder eigenlijk verder in elkaar? Dat laat Claudia de kinderen stap voor stap ontdekken.Eén batterij, twee batterijen, met het puntje naar boven. ‘Nu moet ie het doen jongens. Gaan we kijken of ie het doet? Wat denk je? Wie denkt juf hij doet het niet.’ Veel kinderen denken dat hij het niet zal doen. Ze geven als verklaring: de batterijen zijn oud, of ze zijn op, het lampje is stuk, of het kan dat ie gewoon niet meer kan licht geven. En inderdaad, hij doet het nog niet. Als er na een paar minuten nog geen oplossing is, suggereert één van de kinderen dat ie het misschien alleen in het donker doet. Mooi hoe de kinderen aan het denken worden gezet en zich uitgenodigd voelen om hun ideeën te uiten, hoe onlogisch dat idee misschien ook is. Dan laat Claudia de kinderen verder kijken. ‘Wat zit er allemaal aan?’ Een touwtje gewoon.

Noah legt uit: ‘Daar zit de stroom in. Het lichtje dat moet stroom hebben en dan kan het lichtje branden. De stroom komt uit de batterij.’ En dan moet ie het doen, de batterijen zitten erin, het draadje, het lampje. Doet ie het? Nee! ‘Wat zou er aan de hand kunnen zijn? Het lampje kan stuk zijn. Hoe kom ik daar achter? Wat zou ik kunnen veranderen om daar achter te komen?’ Veel vingers! Claudia neemt een grote bak op schoot met allerlei spullen, die zij heeft gekregen van ‘de meneer van de electriciteitswinkel’. Ze laat sommige materialen zien, zoals een krokodillenknijpertje en een klein glazen lampje. Dan is het speelwerktijd en mogen drie kinderen aan de slag met de lampjes. Claudia helpt de kinderen stap voor stap om de stroomkring te maken. Ze pakt de tekening van Noah erbij en laat de kinderen bedenken hoe het moet. Het is moeilijk want de kinderen hebben nog niet door dat er een tweede draadje nodig is.

Claudia laat de kinderen kijken naar de draadjes in de lampionhouder. En dan moeten ze ook nog ontdekken hoe er contact met het lampje gemaakt moet worden. Ze bekijken het lampje nauwkeurig en dan zegt er één ‘Op dat kopje denk ik’. Wat een belangrijke waarneming. Het lampje brandt! De kinderen stralen! Nu de kinderen het door hebben, laten ze steeds opnieuw een lampje branden. Ze blijven er mee bezig. Er komen steeds kinderen bij de tafel staan, ze kijken mee en gaan het ook proberen. Jongste kleuter Bob krijgt zijn lampje niet aan. Indira denkt dat het met haar stroomkring wel zal lukken om zijn lampje te laten branden. En ja! Dan kijkt ze goed naar wat Bob heeft gemaakt en ziet waardoor het niet lukt: de snoertjes zitten nog niet vast aan de batterij. Het is voor hem kennelijk moeilijk om de hele stroomkring te overzien. Ondertussen is Bente bezig met haar eigen onderzoek. Ze probeert systematisch alle lampjes uit en sorteert ze in twee groepen: de lampjes die het wel doen en de lampjes die kapot zijn. Wel zo handig voor de lampionnen.

Ook kleuters kunnen leren om onderzoek te doen. Claudia besteedt geregeld aandacht aan bepaalde stappen in het onderzoeksproces. ‘Welke vraag kunnen we hierover stellen?’, ‘Hoe gaan we het onderzoeken?’, ‘Kijk kijk wat gebeurt er?’, ‘ O we moeten het wel opschrijven anders vergeten we wat we ontdekt hebben!’ Nu vraagt ze een paar kinderen om te tekenen hoe de stroomkring in elkaar zit. Zo komt er een echt verslag van het onderzoek: een tekening die nog enige tijd in de klas blijft hangen. Ik wens u een goede Sint Maartentijd. Misschien kunt u er ook een onderzoeksles aan vast knopen? Een andere keer aandacht voor onderzoekjes en techniekactiviteiten rond Sinterklaas en Kerst.

Edith Louman
e.louman@ipabo.nl