Nascholingsmateriaal
Tacit knowledge
- Auteur:
- Ed van den Berg
- Uitgever:
- Hogeschool van Amsterdam
Lessen voor lerarenopleiding en onderwijspraktijk
De theorie-praktijk kloof is berucht in het onderwijs. Theorie moet vaak nog verregaand worden aangepast aan de eigen onderwijsomstandigheden van de docent. Aan de andere kant zit er veel vakdidactische en praktijkkennis opgesloten in het hoofd van docenten, tacit knowledge, onzichtbaar voor studenten in lerarenopleiding. Wat nu als je die theorie deels gaat genereren in de eigen klassen van docenten en leraren in opleiding? Dan wordt de theorie-praktijk kloof kleiner, kan tacit knowledge mogelijk expliciet en zichtbaar worden, en wordt er een fundament gelegd voor blijvend leren van de eigen leservaring.
In het boekje ‘Lessen voor lerarenopleiding en onderwijspraktijk’ beschrijft Ed van den Berg (voormalig Lector Wetenschap- en Techniekonderwijs van de Hogeschool van Amsterdam), hoe je de kloof tussen theorie en praktijk kunt verkleinen.
Adviezen voor leerkrachten
Excellente leerlingen staan minder open voor nieuwe experimenten, zijn minder te structureren, vinden het soms lastig om voorspellingen te doen of een eigen mening uit te spreken, omdat ze bang zijn om dingen fout te doen, tot aan het faalangstige toe. Hoe ga je daar als leerkracht mee om? Let er bijvoorbeeld bij het lesgeven aan excellente kinderen op dat ze nieuw onderzoek doen, geef aan dat je niet altijd alles al vooraf hoeft te weten en dat juist het uitproberen van nieuwe dingen ervoor zorgt dat je nieuwe dingen leert. Stimuleer het durven loslaten van het eigen gelijk en het open kijken naar nieuwe ideeën. Meer lezen? Download de adviezen voor het geven van Wetenschap & Technieklessen aan normaal begaafde en excellente leerlingen, afgeleid uit onderzoek op scholen van het Centrum TalentenKracht Rijksuniversiteit Groningen.
Concept cartoons
Concept cartoons zetten leerlingen aan tot het bedenken van experimenten om het verschijnsel in de cartoon nader te onderzoeken en vervolgens de resultaten te gebruiken bij redeneren over dat verschijnsel. Op grond van ervaringen op verschillende scholen en verschillende niveaus bevat dit materiaal suggesties voor het werken met concept cartoons. Het uitproberen van concept cartoons genereert veel enthousiasme en is meestal een succes. Maar er kwamen natuurlijk ook problemen naar voren. De daarvoor bedachte oplossingen zijn in verdere lessen getoetst. Dit nascholingsmateriaal bevat concept cartoons, ervaringen, ondervonden problemen en oplossingen.
Drijven en zinken
Dit nascholingsmateriaal bevat een NVOX artikel met een beschrijving van de les over drijven en zinken in groep 1&2. Daarnaast is er filmmateriaal op te vragen met mooie voorbeelden van kinderen die redeneren over drijven en zinken en leerkrachten die prachtige vragen stellen om kennis boven water te halen. Het bevat het complete LOOL leerling- en docentmateriaal met vier modules, waaronder drijven en zinken. Er is ook een hele andere soort voorbeeld materiaal over drijven en zinken, waarbij de nadruk ligt op ontwikkelen van taal in groep 1&2. Dit is te gebruiken in klassen met kinderen met taalachterstand.
Sensoren training
Binnen een paar minuten kunnen kinderen meten met sensoren en computer. Zie hiervoor de bijgaande artikelen. Kinderen kunnen elkaar heel goed uitleggen hoe de apparatuur en software werkt. Het werken met grafieken gaat heel intuïtief. De metingen met sensoren zijn kwantitatief. Dat is belangrijk in de natuurwetenschap, maar ook voor de ontwikkeling van het kind. Met kwantitatieve metingen kunnen kinderen veel preciezer verschijnselen beschrijven: hoe lang ben ik, hoeveel weeg ik, hoe fel is die lamp, wat is de beste isolatie waarbij de thee het langst warm blijft? Dit nascholingsmateriaal bevat niet alleen voorbeelden van leerlingen die met sensoren werken, maar ook informatie voor leerkrachten om zelf met activiteiten met sensoren in de klas aan de slag te gaan.
Formatieve toetsing: Kijken naar kinderen
Onderwijs wordt effectiever wanneer we duidelijke leerdoelen hebben en de voortgang in het leren volgen door gericht naar kinderen en hun werk te kijken en feedback te geven. Het leerproces kan gevolgd worden door middel van formatieve toetsing: kijken naar kinderen in actie tijdens activiteiten, luisteren naar kinderen, kijken naar producten van kinderen zoals werkbladen of dingen die ze gemaakt hebben. Daaruit krijgen we een redelijk beeld van wat kinderen kennen en kunnen en wat de volgende stap in het onderwijs zou moeten zijn om ze een stapje verder te brengen.
UPvA Vraagverheldering
Dit materiaal is ontwikkeld en uitgeprobeerd met schooldirecteuren door de Universitaire Pabo van Amsterdam. Het betreft materiaal van een workshop, bedoeld voor de ondersteuning van directies van scholen bij het formuleren van vragen die door studenten kunnen worden onderzocht. Studenten doen als onderdeel van hun opleiding onderzoek op de basisschool. Het uitgangspunt en de wens van beide opleidingen is dat de onderzoeken die studenten uitvoeren zoveel mogelijk aansluit bij de behoeftes van de school. De behoeftes kunnen voortkomen uit ontwikkelen op de school, het schoolplan of externe ontwikkelingen zoals regelgeving vanuit de overheid. Het is de bedoeling dat het onderzoek dat studenten uitvoeren op de school past binnen de schoolontwikkeling en dat de school de regie houdt en het onderzoek onderdeel laat zijn van een meerjarig ontwikkeltraject.