Techniek- en Zorgpact boren verborgen krachten aan in de regio
Het Techniekpact en het Zorgpact slaan aan omdat ze aansluiten bij de intrinsieke motivatie van bestuurders uit het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid. ‘Die gaan in de regio aan de slag en zo komen veel verborgen krachten vrij’, aldus Doekle Terpstra, aanjager van het Techniek- en Zorgpact.
Doekle Terpstra sprak deze woorden tijdens het symposium ‘Van beleid naar impact’ dinsdag 21 juni in Pulchri Studio in Den Haag. ‘Onze aanpak trekt de aandacht’, zei Terpstra. ‘We krijgen bezoekers uit België, Denemarken en Estland die willen weten hoe wij onderwijs en arbeidsmarkt op regionaal niveau beter op elkaar laten aansluiten.’ Bij deze vernieuwende aanpak ligt het initiatief bij de regio’s. Onderwijsinstellingen, bedrijven en regionale overheden komen zelf met oplossingen. Waar mogelijk faciliteert de overheid. Dat is in de techniek bijvoorbeeld nog hard nodig, liet Ziggo-ceo Baptiest Coopmans weten. ‘Ik weet niet waar ik de komende jaren monteurs vandaan moet halen die bij u thuis een internetaansluiting komen installeren.’
De toekomst
‘Globalisering en digitalisering leiden tot het verdwijnen van banen’, zei SER-voorzitter Mariëtte Hamer, die de eerste spreker was. ‘Als ik bijvoorbeeld denk aan de Rotterdamse haven over twintig jaar zie ik onbemande schepen die worden gelost met robotkranen. Veel machines en weinig mensen. Maar er ontstaan elders andere banen die andere vaardigheden vergen. De toekomst vraagt een wendbare en weerbare samenleving.’ Volgens Hamer heeft Nederland een goede uitgangspositie om ook in de toekomst een rol te blijven spelen op het wereldtoneel. ‘Aan het begin en het eind van de keten kunnen we waarde toevoegen. We zijn creatief en kunnen producten ontwerpen. Aan het eind van de keten zijn we goed in marketing en distributie‘, zei Hamer.
Zorgpact
In de zorg is het eveneens een uitdaging voldoende mensen op te leiden die aan de slag kunnen bij zorginstellingen. Die hebben behoefte aan andere medewerkers dan pakweg tien jaar geleden. Vandaar dat het kabinet naar voorbeeld van het Techniekpack het Zorgpact in het leven heeft geroepen. ‘In Zwolle werken bestuurders van zorginstellingen en opleidingen onder meer dankzij het Zorgpact samen aan oplossingen’, zei Fenna Eefting, bestuursvoorzitter WGV Zorg en Welzijn. Eefting is een van de regionale bestuurders die naar Den Haag is gekomen om te vertellen over haar initiatief. ‘We zijn verstrikt geraakt in regels. Daardoor lekt veel energie weg. We moeten van regelgericht naar mensgericht. Dat blijkt goed mogelijk als je de angst voor veranderingen wegneemt. Het is ons ook gelukt een overstijgend belang te formuleren: iedereen moet blijven participeren. Zodra mensen niet meer participeren, worden ze ziek.’
Aanjager Terpstra ziet tal van inspirerende initiatieven opbloeien. ‘Neem de Zeeuwse Huiskamer in Goes. Daar hebben zorgverleners besloten ouderen niet buiten de gemeenschap te plaatsen, maar juist in het hart van het dorp. Een ander voorbeeld is logoloos acteren in de Achterhoek. Daar ontdekten ze dat mooie plannen soms sneuvelen omdat partijen te veel kijken naar hun logo en te weinig naar de burger.’
Loslaten
Een onderwerp dat veelvuldig langskwam, was de wijze waarop de overheid moet loslaten, het initiatief moet overlaten aan regionale spelers. Terpstra haalde de filosoof Sören Kierkegaard aan. ‘Loslaten betekent tijdelijk het houvast verliezen. Niet loslaten betekent voor altijd het houvast verliezen.’ Kees Breed, secretaris van de Raad voor het Openbaar Bestuur, merkte op dat loslaten nu eenmaal niet de sterkste kant is van de overheid. Alida Oppers, dg Primair en Voortgezet Onderwijs bij OCW, voegde toe dat loslaten wel liefdevol moet gebeuren.
Yvonne van Rooy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), stelde dat de diverse zorgpacten op lokaal niveau op landelijk niveau nooit zouden lukken. ‘Dit is een mooi voorbeeld van een overheid die even op de handen moet zitten.’ ‘De regionale aanpak is logisch’, zei Jeroen van der Veer, voorzitter van de Raad van Toezicht van Platform Bèta Techniek. ‘Je kunt immers gebruikmaken van bestaande informele netwerken. Het zijn doe-pacten. Praat niet te lang en begin met experimenteren. Het is niet erg als je om een of andere manier moet stoppen.’
Beklijven
Eefting uit Zwolle waarschuwde dat veel prille samenwerkingsverbanden nog erg leunen op het enthousiasme van de initiatiefnemers. ‘Het is de vraag wat er gebeurt als de helpers straks van het podium verdwijnen’, zei Alida Oppers. ‘Een van de uitdagingen is om dit soort initiatieven te laten beklijven’, aldus aanjager Terpstra.
